Σκέψεις πάνω στο σοσιαλισμό - μέρος 1ο

Μόλοτοφ: Τώρα δε γράφεται απλά η μισή αλήθεια στις εφημερίδες. Πάρτε για παράδειγμα το XXV συνέδριο. Πόσες ανεπάρκειες συζητήθηκαν σε αυτό; Ενα σωρό. Δεν είμαι βέβαιος για το τι είναι δυνατό να πούμε. Και τι θα κάνουμε, τι θα βγει απ' αυτό; Δε γίνεται αυτό που πρέπει και γι' αυτό απλά σιωπούμε. Αλλά η ζωή συνεχίζεται. Αν και δε συναντώ πολλούς ανθρώπους, αλλά εντούτοις συναντώ κάποιους, είτε κομμουνιστές είτε άλλους και μου λένε: «Εσείς οι κομμουνιστές δε βλέπετε ότι κάτι δεν πάει καλά; Εσείς τα βλέπετε, αυτοί δεν τα βλέπουν;». Τα βλέπουν, όμως κατ' αρχάς δεν έχουν αποφασιστικότητα και δεύτερον δεν είναι απαραίτητο να πουν μόνο την αλήθεια, αλλά να βγάλουν και συμπεράσματα. Ομως δεν είναι έτοιμοι ακόμα γι' αυτό. Ο Λένιν ήταν έτοιμος. Ο Λένιν και ο Στάλιν έλεγαν τη σκληρή αλήθεια. Τους πίστευαν οι άνθρωποι.

28. 4.1976

Μόλοτοφ: Ο Λένιν είπε: «Η ανισομετρία της οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης είναι ένας αναμφισβήτητος νόμος του καπιταλισμού. Από αυτό συνεπάγεται ότι είναι πιθανή η νίκη του σοσιαλισμού... αρχικά». Αρχικά - τη λέξη «αρχικά» τη βλέπετε; Αλλά τι σημαίνει «αρχικά»; «Το νικηφόρο προλεταριάτο αυτής της χώρας, απαλλοτριώνοντας τον καπιταλισμό και οργανώνοντας τη σοσιαλιστική παραγωγή...». Ολα τα είπε με ακρίβεια! Πέντε χρόνια μετά από τη νίκη της Οκτωβριανής επανάστασης, το 1922, γράφει: «Η κοινοτοπία του μαρξισμού λέει: η νίκη του σοσιαλισμού απαιτεί τις κοινές προσπάθειες των εργατών μερικών προηγμένων χωρών». Δηλαδή είναι δυνατό να καταληφθεί η εξουσία, είναι ακόμη πιθανό να οργανωθεί η παραγωγή, αλλά μόνο αρχικά. Σε μια χώρα. Αλλά προκειμένου να νικήσουμε, είναι απαραίτητες οι κοινές προσπάθειες. Και προς το παρόν δεν έχουν ακολουθήσει οι πλέον προηγμένες χώρες. Ομως στην αρχή δεν είναι απαραίτητη η πλήρης νίκη, αλλά απλά η νίκη. Είναι δυνατό να νικήσει αρχικά σε μία, χωριστή χώρα, να εξολοθρεύσει τους εκμεταλλευτές και να οργανώσει τη σοσιαλιστική παραγωγή. Υπ' αυτό το πρίσμα μπορεί να νικήσει. Αλλά ολοκληρωτικά να νικήσει, σύμφωνα με το Λένιν, είναι αδύνατο. Η παρατεταμένη ύπαρξη του σοσιαλιστικού κράτους δίπλα στις καπιταλιστικές χώρες για μακρά περίοδο είναι αδιανόητη. Είτε το ένα είτε το άλλο. Ομως ο Τρότσκι δεν πίστευε ...

Τσούεφ: Μπορούμε να πούμε, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα των μαθηματικών, ότι ο Τρότσκι σκεφτόταν με αριθμητικές κατηγορίες, αποστεωμένες και ο Λένιν με κατηγορίες ανώτερων μαθηματικών, με τις επαυξήσεις;

Μόλοτοφ: Σωστά. Χονδρικά, ναι, είναι δυνατό να βρούμε αναλογία. Ο Τρότσκι δεν πίστευε ότι η αγροτιά μπορεί να μας ακολουθήσει. Αυτό είναι το πιο σοβαρό σφάλμα.

Κβανταλιάνι: Παρακολουθούμε την «ακαδημία Μόλοτοφ» (σ.μ. χαριτολογώντας).

Μόλοτοφ: Ολα αυτά κατά τη γνώμη μου έχουν ειπωθεί σαφώς, όμως πουθενά δε δίνεται η εξήγηση γι' αυτό. Και έτσι διαστρέβλωσαν τόσο το Λένιν, ώστε ο ακαδημαϊκός Ποσπέλοφ δίνει στη βιογραφία του το πρώτο μέρος του αποσπάσματος (του τσιτάτου), ότι είναι δυνατό να νικήσει, αλλά το δεύτερο μέρος (ότι απαιτούνται οι κοινές προσπάθειες) δεν το δίνει. Και ακόμη στη συλλογή αποσπασμάτων των Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, που εκδόθηκε ειδικά, το πρώτο υπάρχει, αλλά δεν υπάρχει το δεύτερο. Ακόμη από το Λένιν ευθέως έχει ειπωθεί ότι το νικηφόρο προλεταριάτο θα ξεσηκώσει -εάν απαιτείται- ένοπλη εξέγερση στις άλλες χώρες και -εάν είναι απαραίτητο- θα πάει και σε πόλεμο. Από πού και ως πού το προλεταριάτο είναι αμυντικογενές; Ευθέως ειπώθηκε, αλλά αυτό τώρα δεν ταιριάζει, λόγω της ειρηνικής συνύπαρξης. Ομως και αυτό είναι ταξική πάλη. Ο καπιταλισμός δεν πρόκειται να υποχωρήσει, αλλά καθώς εμείς αναμιχθήκαμε σε αυτή την υπόθεση, τότε υπάρχουν δυο διέξοδοι: είτε πρέπει να ισχυροποιηθούμε όχι μόνο στο εσωτερικό, αλλά και σε άλλες χώρες μέσω της συντριβής του καπιταλισμού στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, σε μερικές βασικές καπιταλιστικές χώρες, ώστε ο ιμπεριαλισμός να μην είναι σε θέση να μας κηρύξει τον πόλεμο είτε θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι, ώστε αν ξεσπάσει νωρίτερα η επανάσταση και αυτοί επέμβουν από την πλευρά τους, τότε θα υπάρξει ατομικός πόλεμος. Αυτό δεν αποκλείεται. Σημαίνει ότι είναι δυνατή μεγαλύτερη επιδείνωση. Το ένα προκύπτει από το άλλο, η νίκη σε μια χώρα δε βάζει τελεία στο ζήτημα. Εδώ η Γερμανία επιτέθηκε. Αύριο μπορεί η Αμερική να επιτεθεί, να που βρίσκεται το ζήτημα. Ετσι το να λέμε ότι η ταξική πάλη τελείωσε, αυτό είναι, φυσικά, λανθασμένο.

29.7.1971, 12.12.1972, 30.6.1976



Μόλοτοφ: Στο ΧΧΙ συνέδριο ειπώθηκε από το Χρουστσιόφ (και δεν αναφέρεται πουθενά) ότι ο σοσιαλισμός νίκησε ολοκληρωτικά και οριστικά. Αλλά εάν νίκησε ολοκληρωτικά και οριστικά, τι οικοδομούμε παραπέρα; Με αυτή την πρόφαση λένε: «Τώρα οικοδομούμε τον κομμουνισμό». Και γιατί αυτό; Γιατί κάτω από την όμορφη πινακίδα δε θα συναχθούν επαναστατικά συμπεράσματα για όσα έχουμε κάνει. Το καθήκον της εξάλειψης των τάξεων είναι δύσκολο, επαναστατικό. Ομως το «εμείς οικοδομούμε τον κομμουνισμό» είναι μόνο ο λόγος για να αποφύγουμε το ζήτημα, η προσπάθεια να ξεφύγουμε από το επαναστατικό. Στον κομμουνισμό -και εκεί- σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους κατ' αυθόρμητο τρόπο οι τάξεις εξαλείφονται. Αλλά αυτό είναι μια χαρακτηριστική θέση των δεξιών. Δηλαδή π.χ. ότι τον κουλάκο δεν είναι απαραίτητο να τον εξαλείψουμε, αυτός από μόνος του θα...

Θα βρούμε την εξήγηση στην περιττή σκληρότητα. Λένε είναι απαραίτητο να είμαστε ανθρωπιστές, είναι απαραίτητο να τηρήσουμε τους νόμους. Να η ηθική τους! Αλλά αυτή η ηθική δεν είναι επαναστατική, δεν προωθεί, επικαλύπτει τις δυσκολίες, αποφεύγει τα ζητήματα, αλλά υπάρχει ο λόγος: «Εμείς οικοδομούμε τον κομμουνισμό». Ο Λένιν έλεγε ότι είναι απαραίτητο να εξαλειφθούν οι τάξεις. «Αυτό, λένε, θα γίνει στον κομμουνισμό. Βεβαίως, βαθμιαία όλα θα τα εξαλείψουμε, αλλά προς το παρόν ας πάνε από μόνα τους». Χωρίς δυσκολίες. Αυτό είναι γρηγορότερο - με την ειρηνική συνύπαρξη... Με αυτό ο Χρουστσιόφ κέρδισε ή κατάκτησε την πλειοψηφία ιδεολογικά. Πάρτε το Λένιν. Αυτός έλεγε ότι δεν έχουμε μια οποιαδήποτε ιδεολογία, υπέρ του Θεού ή ενάντια στο Θεό, υπέρ της μιας θρησκείας ή της άλλης, η ιδεολογία μας είναι αυτή: ανατρέψτε τον καπιταλισμό με τη σοσιαλιστική επανάσταση. Αυτή είναι η ιδεολογία μας! Εάν ακολουθήσουμε αυτή την ιδεολογία, τότε και ολόκληρη η ηθική μας θα είναι επαναστατική, κατευθυνόμενη προς την ολοκλήρωση αυτών των καθηκόντων. Ο ανθρωπισμός μας -ο μαρξιστικός- δεν μπορεί να μοιάζει με τον αστικό ανθρωπισμό. Ο ανθρωπισμός τους είναι τέτοιος ώστε κανένα να μη βλάπτει - αυτός είναι ο ανθρωπισμός τους. Ο Χριστιανικός, ο αντι-χριστιανικός, αλλά αυτός είναι ο αστικός ανθρωπισμός: να μην πειράξει το αστικό καθεστώς, να εκπαιδεύσει τους ανθρώπους - όπως ο Τολστόι κήρυττε, επειδή ήταν γαιοκτήμονας, δεν μπορούσε να καταλάβει ότι χωρίς αλλαγή του καθεστώτος δε θα αλλάξει ο άνθρωπος. Εάν εμείς κατευθύνουμε την ηθική, προκειμένου να διαπαιδαγωγηθεί ο άνθρωπος στα καλά χαρακτηριστικά και αφήσουμε το καθεστώς όπως είναι, με τις δωροδοκίες, με τις καταχρήσεις, εάν το επιτρέψουμε αυτό, τότε όλη αυτή η ηθική θα παραμείνει σάπια. Αλλά εάν θέτουμε επαναστατικά καθήκοντα, τα οποία γκρεμίζουν το καθεστώς, το αποτελειώνουν, στη συνέχεια είναι απαραίτητο να προσαρμόσουμε την ηθική στη νίκη, στην πάλη για τη νίκη. Αυτό είναι άλλη ηθική. Ο καθένας θέλει να το προσπεράσει αυτό. Επομένως όλες οι συζητήσεις για την ηθική, για τον ανθρωπισμό, είναι εξ ολοκλήρου κάλπικες. Εάν δεν υπάρχει κανένας λόγος (γιατί πρέπει να παλέψει αν δεν υπάρχει κανένας σκοπός;)  για τον οποίο εμείς παλεύουμε, πού πάμε; Για την ειρηνική συνύπαρξη. Τότε μία είναι η ηθική. Δεν έχουμε ακόμα σοσιαλισμό. Εχουμε τις δωροδοκίες, τις καταχρήσεις, κάθε είδους εξευτελιστικά πράγματα... Ο Τρότσκι είναι αλήτης, αλήτης εκατό τοις εκατό, κατακρίνει το Στάλιν ότι την ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού την προσδιόρισαν οι αστοί φιλόσοφοι. Βεβαίως, μπορεί να μίλησαν γι' αυτή με τις ίδιες ή άλλες λέξεις και φράσεις, ήταν κοντά στην αλήθεια και οι αστοί φιλόσοφοι, όσο πίστευαν στις δυνάμεις τους, ήταν υπέρ των επαναστατικών ενεργειών. Εν ολίγοις, έκοψαν το κεφάλι του Κάρολου στην Αγγλία, εξαφάνισαν το Λουδοβίκο, δεν αισθάνονταν οίκτο, όταν ήταν απαραίτητο. Αλλά η επανάσταση δεν ολοκληρώνεται με αυτό. Τους γαιοκτήμονες τους κτυπήσαμε - αυτή είναι μια μεγάλη επαναστατική υπόθεση. Αλλά παραπέρα δεν μπορούσαμε να τους προσεγγίσουμε. Αλλά και οι εργαζόμενοι ήταν αδύναμοι. Μπορούμε να σταματήσουμε; Δεν μπορούμε. Το όλο θέμα βρίσκεται σε αυτό: πρέπει να καταλάβουμε τα σημερινά επαναστατικά καθήκοντα σε τι συνίστανται. Ούτε στα λόγια για τον κομμουνισμό ούτε στις καλές ρυθμίσεις για την ειρηνική συνύπαρξη, αλλά στην εξάλειψη των τάξεων. Δεν υπάρχουν τώρα άλλα επιτακτικά επαναστατικά καθήκοντα. Αν υπάρχουν, κατονομάστε τα... Γι' αυτά τώρα δε μιλούν, επειδή αυτά είναι επαναστατικά καθήκοντα. Αμέσως οι τάξεις δεν μπορούν να εξαλειφθούν. Ας συζητήσουμε πώς αυτό μπορούμε να το κάνουμε. Αλλά δεν το συζητούν. Και δε θέλουν να συζητήσουν. Ομως υπάρχει άλλος δρόμος; Δουλεύουν τώρα όπως-όπως. Γι' αυτό είναι απαραίτητο να διαπαιδαγωγηθούν οι άνθρωποι. Βεβαίως είναι αναγκαία η αμοιβή, αλλά επιπλέον είναι αναγκαίο να διαπαιδαγωγήσουμε. Αλλά αυτό δεν το κάνουμε. Ολοι σκέφτονται πως μπορούν να τα αποκτήσουν όλα με τα χρήματα. Η ηθική μας μπορεί να είναι μόνο επαναστατική. Τα επαναστατικά μας καθήκοντα δεν έχουν εκπληρωθεί. Πρέπει όλα να τα κάνουμε έτσι, ώστε να μην επιτρέψουμε παγκόσμιο πόλεμο και επιπλέον να μην οπισθοχωρήσουμε από τις θέσεις μας, αλλά να τις ενισχύσουμε. Πώς θα το κάνουμε; Με την πάλη. Αλλά η πάλη είναι επικίνδυνη. Να εδώ πρέπει να επιλέξουμε.

07.12.1976



Μόλοτοφ: Θα σας διαβάσω κάτι από τον Τρότσκι: «Μπορούμε άραγε να φανταστούμε ότι ο ευρωπαϊκός σοσιαλισμός θα σαπίσει στα επόμενα 40-50 χρόνια και το προλεταριάτο θα αποδειχτεί ανίκανο να ολοκληρώσει την επανάσταση...;». Εχουν περάσει ήδη 50 χρόνια. Εδώ, με άλλα λόγια, βρίσκεται η βασική του ανεπάρκεια. «Υπό ποια έννοια το θεωρητικό ή πολιτικό χρέος του κομμουνιστή τον υποχρεώνει να αποδεχτεί αυτή την προϋπόθεση, ότι το ευρωπαϊκό προλεταριάτο σε μια πορεία 40-50 ετών δε θα πάρει την εξουσία...;». Και να, δεν την πήρε! «Και εγώ λέω ότι δεν έχω οποιαδήποτε θεωρητική ή πολιτική βάση για να σκεφτώ, ότι για μας μαζί με την αγροτιά είναι ευκολότερο να χτίσουμε το σοσιαλισμό απ' ό,τι το ευρωπαϊκό προλεταριάτο να πάρει την εξουσία». Εδώ είναι η σημείωσή μου: Μη θεωρητικός συλλογισμός. «Και ο σ. Στάλιν το 1924 έγραψε ότι οι προσπάθειες μιας χώρας, χώρας αγροτικής, είναι ανεπαρκείς προκειμένου να οικοδομήσει το σοσιαλισμό...».Από το Φεβρουάριο του 1924 ειπώθηκε ότι σε μια χώρα είναι δυνατό να οικοδομηθεί η παραγωγή, όμως είναι αδύνατο ολοκληρωτικά να οικοδομηθεί ο σοσιαλισμός.

Τσούεφ: Ομως εδώ ο Τρότσκι στέκεται σε μαρξιστικές θέσεις.

Μόλοτοφ: Χρησιμοποιεί το μαρξισμό ενάντια στο μαρξισμό, πολύ επιδέξια. Αυτό είναι το θέμα. (Σημ. Φ. Τσούεφ: Ετσι το είπε όπως το λέγαμε παλιά: «χρησιμοποιεί»).

Τσούεφ: Πρέπει να υπάρχει κάποιο όριο μεταξύ του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού.

Μόλοτοφ: Εννοείται! Αυτό είναι ήδη το αιχμηρότερο όριο. Στον κομμουνισμό δεν υπάρχει κανένα κράτος. Ο Στάλιν «επέτρεψε» το κράτος στον κομμουνισμό. Αυτό είναι γελοιότητα, σύμφωνα με το λενινισμό. Ο Στάλιν έλεγε: στον κομμουνισμό δεν πρέπει να υπάρχει κράτος, αλλά εάν θα παραμείνει ο καπιταλιστικός περίγυρος...

Τσούεφ: Ο στρατός και οι μηχανισμοί θα υπάρχουν.

Μόλοτοφ: Τι κομμουνισμός είναι αυτός; Μια καλή κατοικία, μια καλή ζωή, επάρκεια - αυτό από μικροαστική άποψη είναι αρκετό. Εάν όλοι οι φτωχοί ζουν λίγο ως πολύ καλά, αυτό σημαίνει ότι έχουμε ήδη σοσιαλισμό, όχι καπιταλισμό. Δεν είναι πλήρης σοσιαλισμός...

(Τηλεφώνημα: Η εγγονή).

(Προς την εγγονή): Παράτα το ιδιωτικό κατάστημα ή πλήρωνε τους φόρους στο κράτος!

(Προς τον Τσούεφ): Ασχολείται με τα μαθήματα, δε θέλει να ασχοληθεί με πραγματική εργασία. Τη διπλωματική διατριβή δεν την παρέδωσε. Γιατί δεν την παρέδωσε; Της λέω, γιατί δεν την παρέδωσες; Ολοι τις παραδίδουν, γιατί εσύ όχι, αποτελείς εξαίρεση; Θα σκεφθείς!  Η διατριβή που έγραψε δεν ήταν προφανώς καλή, της είπα ότι έγραψε αηδίες, να τις διορθώσει, είναι απολύτως ικανό άτομο, και... εδώ. (Σημ. Τσούεφ: Είναι ολοφάνερο, ότι αγαπά τα εγγόνια του - τη Λόρα, τη Λιούμπα, τον Σλάβα και φυσικά τη δισέγγονή του Πολίνκα. Για το καθένα ξέρει τι να πει. Θυμάμαι, στο Αρτέκ το 1955, αποχαιρετώντας τους πιονέρους, είπε: Θα πάω στην εγγονή μου. Και τι θα μου πει: «Αυτός ο παππούς μου πού εξαφανίστηκε;»).

Μόλοτοφ: Ο Μαρξ λέει ότι στην κοινωνία, που βασίζεται στις συλλογικές αρχές, οι παραγωγοί δεν ανταλλάσσουν τα εμπορεύματά τους. Δεν ανταλλάσσονται. Καλά, και τι κάνουν; Τα ρίχνουν στο λάκκο; Οχι! Παρακάμπτουν την ανταλλαγή. Χωρίς τις εμπορευματοχρηματικές σχέσεις. Να ο σοσιαλισμός!

Τσούεφ: Τότε σε τι διαφέρει ο κομμουνισμός από έναν τέτοιο σοσιαλισμό;

Μόλοτοφ: Πολύ διαφέρει. Βλέπετε, το θέμα είναι αυτό. Οταν δε θα υπάρχουν τάξεις, δε θα υπάρχουν εμπορευματοχρηματικές σχέσεις. Το επίπεδο παραγωγής ακόμα δε θα είναι τέτοιο, ώστε να είναι δυνατό στον καθένα...

Τσούεφ: Μέγιστα να ικανοποιεί;

Μόλοτοφ: Οχι μέγιστα, αλλά όσο το δυνατό πιο πολύ. Η μέγιστη ικανοποίηση γενικά δε θα υπάρξει ποτέ. Πολύ κακώς ο Στάλιν το χρησιμοποίησε αυτό. Πώς να το πούμε, είναι λογοπαίγνιο. Τι σημαίνει μέγιστο; Καθένας θα πάρει πιάνο, καθένας θα πάρει αυτοκίνητο - αυτό είναι γελοίο. Σημαίνει, όχι το μέγιστο, αλλά την ικανοποίηση όλων των βασικών αναγκών. Ολοι θα έχουν οτιδήποτε χρησιμοποιείται - κοινωνικά. Εδώ τώρα, συμπεριλαμβανομένου κι εμένα και όλων των υπουργών, χρησιμοποιούμε την τραπεζαρία. Πλήρωσα 60 ρούβλια το μήνα και πήρα όλα τα προϊόντα. Δούλεψες 100 εργάσιμες ημέρες; Πάρε! Ο Μαρξ έλεγε: ο καθένας θα λαμβάνει για τις ημέρες που δούλεψε. Δούλεψες, κατασκεύασες παπούτσια, 100 ζευγάρια, απασχολήθηκες 100 ημέρες για να φτιάξεις αυτά τα παπούτσια. Θα πάρεις ένα μόνο ζευγάρι παπούτσια και τα υπόλοιπα 99 θα τα πάρεις σε άλλα προϊόντα και θα επιλέξεις αυτά που σου είναι αναγκαία.

Τσούεφ: Αλλά κάποιος υπολογισμός θα υπάρχει; Ο σοσιαλισμός είναι ένας υπολογισμός.

Μόλοτοφ: Ο ακριβέστερος! Ο ακριβέστερος! Ο κομμουνισμός πηγαίνει παραπέρα επειδή τότε θα υπάρχει τέτοια αφθονία, όμως είναι απαραίτητο όχι μόνο να εξαλειφθούν οι τάξεις, αλλά να εξαλειφθεί η διαφορά μεταξύ της φυσικής και της διανοητικής εργασίας. Μεταξύ της πόλης και του χωριού είναι δυνατό να την εξαλείψεις, αλλά η διαφορά στο επίπεδο ακόμα θα παραμένει.

Τσούεφ: Εάν εξαλείψουμε τις τάξεις, πώς θα παραμείνει η διαφορά μεταξύ της πόλης και του χωριού;

Μόλοτοφ: Ο Ενγκελς έλεγε γι' αυτό ότι η αγροτιά δε θα υπάρχει, αλλά οι κάτοικοι των βουνών θα ζήσουν κάτω από άλλους όρους και δε θα θέλουν να ζουν στις παρυφές. Εχουν τα προβλήματά τους. Ολα αυτά δεν μπορούν να εξισωθούν και δεν είναι και αναγκαίο αυτό, και κανένας δε θα το εμποδίσει. Θέλεις να ζήσεις στο χωριό; Παρακαλώ! Ομως θα ζήσεις με λιγότερο πολιτισμένους όρους. Και τα θέατρα θα είναι λιγότερα. Ενδεχομένως να έχεις κινηματογράφο και τηλεόραση.

Τσούεφ: Η επαφή είναι άλλη.

Μόλοτοφ: Αλλη. Αυτό παρακαλώ σε άλλους αρέσει σε άλλους όχι. Για να μην υπάρχουν διαφορές υπό την κοινωνική έννοια, φυσικά, χρειάζεται ακόμη κάποιος χρόνος. Αυτές δε θα εξαλειφθούν αμέσως και εντελώς, πολύ περισσότερο η διαφορά μεταξύ της διανοητικής και της φυσικής εργασίας. Αφθονία προϊόντων αμέσως δε θα υπάρξει. Ακόμα ίσως να γίνεται η διανομή τους με βάση τις νόρμες. Αλλά μετά, στο σοσιαλισμό, ο Λένιν έλεγε: Κανένας από τους ανώτερους υπαλλήλους δε θα λαμβάνει παραπάνω από το μέσο εργαζόμενο. Κανένας από τους ανώτερους υπαλλήλους, συμπεριλαμβανομένου του γενικού γραμματέα και του προέδρου του Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτρόπων, του Συμβουλίου των Υπουργών, κανένας από τους ανώτερους υπαλλήλους δεν πρέπει να λαμβάνει παραπάνω από το μέσο εργαζόμενο. Αυτό υλοποίησε η Παρισινή Κομμούνα. Αλλά σε εμάς αυτό υπάρχει; Ωραιοποιούμε αυτά που δεν έχουμε τελειώσει. Ομως το κύριο βρίσκεται στο γεγονός ότι δεν έχουμε ξεπεράσει τη γραφειοκρατία, προς το παρόν. Ενας λαμβάνει 100 και άλλος - 1.000 το μήνα [...] Να το οργανώσει μόνο η εργατική τάξη μπορεί. Και εδώ να εισάγουμε την ιδεολογία του σοσιαλισμού - επιστημονικά προετοιμασμένοι άνθρωποι, δηλαδή διανόηση.

Τσούεφ: Είναι σωστό άραγε που αποκαλούν τη διανόηση «διαστρωμάτωση»;

Μόλοτοφ: Είναι σωστό. Εντούτοις, τι είναι αυτή;

Τσούεφ: Κάπως ταπεινωτικά ηχεί.

Μόλοτοφ: Καλά, στρώμα, διαστρωμάτωση. Θέλετε να είστε τάξη; Δεν είναι καλύτερο. Ο Λένιν απαιτούσε την εξάλειψη των τάξεων.

Τσούεφ: Η δύση λέει ότι οι μπολσεβίκοι απαρνήθηκαν -τάχα μου- το πρόγραμμά τους για τον παγκόσμιο κομμουνισμό.

Μόλοτοφ: Θεέ μου! Οταν ήμασταν μικρή δύναμη, τότε δε μας φοβήθηκαν. Αλλά τώρα γιατί να μας φοβηθούν; Αφήστε τους να λένε. Οι Μπολσεβίκοι δεν απαρνήθηκαν, παρά μόνο μπερδεύτηκαν. [...] Τώρα όλα τα έχουμε: ισχυρή χώρα και συνεργασία των σοσιαλιστικών κρατών. Δε φοβόμαστε κανένα και τίποτα, εκτός από την ακαταστασία, την τεμπελιά, την απειθαρχία και με αυτά είναι απαραίτητο να παλέψουμε, προκειμένου να ενισχυθεί η υπόθεση του σοσιαλισμού. Τώρα η ζωή είναι πιο σύνθετη. Τότε ήταν δυσκολότερη. Δυσκολότερη! Το καθήκον σας είναι να ερευνήσετε. Εγώ ήδη είμαι ηλικιωμένος, αλλά εσείς, οι νέοι, πρέπει να ερευνήσετε. Επειδή χωρίς αυτό είναι αδύνατο. Θα είστε τυφλοί, πότε θα τραβάτε τα πράγματα προς τη μια πλευρά πότε προς την άλλη. Πώς είναι δυνατό να αντικατασταθεί το οικονομικό κίνητρο στο σοσιαλισμό; Δεν είμαι σύμφωνος με την εξύμνηση της μπριγάδας του Ζλόμπιν - ο ίδιος είναι γνήσιος εργάτης σειράς. Από τέτοιους και επί εποχής τσάρου ήμασταν πλήρεις! Εδώ, στην εργασία μου, κατονομάζω έξι παράγοντες, ικανούς κατά την άποψή μου να αντικαταστήσουν τα υλικά κίνητρα στο σοσιαλισμό: Επιδέξιος επιστημονικός προγραμματισμός της παραγωγής. Σοσιαλιστική άμιλλα. Επιλογή στελεχών. Στοχοπροσήλωση ολόκληρης της κοινωνίας (όλες οι οργανώσεις πρέπει να λειτουργήσουν σε έναν κοινό σκοπό). Διεθνής σοσιαλιστική σύνθετη οικονομική ολοκλήρωση. Ιδεολογική διαπαιδαγώγηση του κόμματος (θα πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα πρακτικά εσωτερικά και εξωτερικά ζητήματα).

17.7.1975



(Αναδημοσίευση απο το http://www.kke.gr)